Schematherapie is ontwikkeld door Jeffrey Young (Young et al., 2005), Het betreft een integratieve vorm van psychotherapie, die uitgaat van de visie dat lang bestaande klachten en (persoonlijkheid)problemen voortkomen uit patronen die in de kindertijd of adolescentie zijn ontstaan en die in de loop van de tijd verder zijn uitgebreid. Deze patronen worden schema’s genoemd. Een schema bestaat uit herinneringen, emoties, cognities en lichamelijke gewaarwordingen en heeft betrekking op zichzelf en de relaties met anderen. Schema’s ontstaan als er een tekort is in de vervulling van basisbehoeften. Deze behoeften aan veilige verbinding, autonomie, realistische grenzen, zelfexpressie en spontaniteit en spel, worden als universeel gezien en zij vormen de kern van de behandeling. Door in de behandeling aan te sluiten bij deze onderliggende behoefte kan er heling plaatsvinden. De persoon komt door deze houding van ‘limited reparenting’ (het binnen realistische grenzen beschikbaar zijn als goede ouder) weer in contact met deze onderliggende behoeften en leert om geleidelijk zelf zorg te dragen voor deze behoeften en tegengif tegen deze destructieve patronen te bieden.

Op het moment dat er een schema, of een groep schema’s, met bijbehorende  copingstijlen geactiveerd wordt, kan iemand op verschillende manieren reageren. Iemand kan bijvoorbeeld direct de gekwetstheid voelen of boos reageren. Er kan ook met zelfkritiek gereageerd worden of net gedaan worden alsof de pijn er niet is. Deze manieren van reageren worden modi genoemd. Een modus is een gemoedstoestand die het denken, voelen en handelen op het moment zelf bepaald.